پزشکان بیشتر مالیات دادند یا کارمندان؟
تاریخ انتشار: ۴ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۲۹۱۹۷
آخرین اطلاعات حاکی از آن است که در دهه اخیر سهم مالیات بر درآمد مشاغل از کل درآمدهای مالیاتی حدود شش درصد بوده است، در حالی که مشاغل سهم ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور دارند. همچنین مجموع مالیات دریافتی از مشاغل نصف مالیات دریافتی از حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی است.
طبق ماده ۹۳ قانون مالیاتهای مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصلهای قانون مذکور در ایران تحصیل کند، پس از کسر معافیتهای مقرر مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
طبق ماده ۱۰۱ قانون مالیات های مستقیم، درآمد سالانه مشمول مالیات مودیان مالیات بر درآمد مشاغل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات در موعد مقرر تسلیم کردهاند تا میزان معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخهای مذکور در ماده (۱۳۱) این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
جزئیات تبصره ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم
مهمترین و پرکاربردترین حکم در حوزه مالیات بر درآمد مشاغل، تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم است. در این تبصره آمده است: سازمان امور مالیاتی کشور میتواند برخی از مشاغل یا گروههایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر سی برابر معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون باشد، از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مودیان مذکور را به صورت مقطوع تعیین و وصول کند. در مواردی که مودی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد، مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول میشود. حکم این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامههای مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.
میزان مالیات مشاغل در ایران چقدر است؟
براساس آمارهای سازمان امور مالیاتی کشور، میزان درآمد ناشی از مالیات مشاغل در سال های اخیر به شرح زیر است:
درآمدهای مالیات مشاغل در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ (هزار میلیارد تومان):
میزان درآمد مالیاتی | ۱۱.۵ | ۱۲.۴ | ۱۷ | ۲۶.۹ |
در سال ۱۴۰۰، تعداد مودیان مالیاتی مشمول مالیات بر مشاغل که اقدام به تسلیم اظهارنامه یا فرم تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم کردهاند، حدود ۲.۹ میلیون نفر بوده است و این رقم در سال ۱۴۰۱ به حدود ۴.۴ میلیون نفر رسیده است. با توجه به ارقام مذکور، سرانه مالیات پرداختی توسط مشاغل در سال ۱۴۰۰، حدود ۵.۸ میلیون تومان و در سال ۱۴۰۱ حدود ۶.۱ میلیون تومان بوده است. بنابراین بخش اعظم مودیان مالیاتی در بخش مالیات مشاغل از مزایای تبصره ماده ۱۰۰ ق. م.م. استفاده میکنند یعنی به دنبال این هستند که بدون تسلیم اظهارنامه مالیاتی، مالیات مقطوعی را که در عموم موارد کمتر از مالیات حقه آنها برآورد شده را به صورت مقطوع پرداخت میکنند.
در سال ۱۴۰۱ تعداد مودیان مالیاتی که اظهارنامه داده بودند، افزایش حدود ۱۰ درصدی یافت ولی تعداد مودیان استفاده کننده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم (یعنی متقاضیان پرداخت مالیات مقطوع) با توجه به همراهیهای سازمان با مشمولین این تبصره، تقریبا ۱.۸ برابر شد و از حدود ۱.۷ میلیون نفر به حدود ۳.۱ میلیون نفر رسید.
تعداد مودیان، میزان درآمد حاصله و سرانه مالیات پرداختی در بخش اصناف:
اظهارنامه | ۱۱۷۸ | ۱۵۹۸ |
تبصره ماده ۱۰۰ | ۱۵۹۷ | ۲۳۱۱ |
مجموع | ۲۷۷۵ | ۳۹۰۹ |
عملکرد سال ۹۹ | تعداد مودی (هزار نفر) | درآمد حاصله (میلیارد تومان) (ابرازی) |
اظهارنامه | ۱۱۹۷ | ۱۴۹۶ |
تبصره- به ازای هر ۱۰ درصدافزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخهای مذکور کاسته میشود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
مجموع | ۲۹۱۷ | ۳۹۲۷ |
عملکرد سال ۱۴۰۰ | تعداد مودی (هزار نفر) | درآمد حاصله (میلیارد تومان) (ابرازی) |
اظهارنامه | ۱۳۲۵ | ۳۴۰۵ |
تبصره ماده ۱۰۰ | ۳۱۲۳ | ۸۲۴۶ |
مجموع | ۴۴۴۸ | ۱۱۶۵۱ |
اظهارنامه | ۱.۴ | |
تبصره ۱۰۰ | ۱.۴ (قطعی) | ۱.۴ (قطعی) |
عملکرد سال ۹۹ | سرانه مالیات ابرازی (میلیون تومان) | سرانه مالیات قطعی (میلیون تومان) |
اظهارنامه | ۱.۲ | ۹.۷ |
تبصره ۱۰۰ | ۱.۴ (قطعی) | ۱.۴ (قطعی) |
عملکرد سال ۱۴۰۰ | سرانه مالیات ابرازی (میلیون تومان) | سرانه مالیات قطعی (میلیون تومان) |
اظهارنامه | ۲.۶ | نامشخص |
تبصره ۱۰۰ | ۲.۶ (قطعی) | ۲.۶ (قطعی) |
بررسی میزان مالیات مشاغل در ایران
در دهه اخیر سهم مالیات بر درآمد مشاغل از کل درآمدهای مالیاتی حدود شش درصد بوده است، در حالی که مشاغل سهم ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور دارند. همچنین مجموع مالیات دریافتی از مشاغل نصف مالیات دریافتی از حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی است.
مقایسه درآمدهای مالیاتی در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۱ (هزار میلیارد تومان)
مالیات مشاغل | ۱۱.۵ | ۱۲.۴ | ۱۷ | ۲۶.۹ |
مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی | ۷.۳ | ۱۲.۶ | ۲۰.۲ | ۲۲.۹ |
مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی | ۸ | ۱۱ | ۱۶.۷ | ۲۹.۴ |
برای عملکرد سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، تعداد مودیان مالیاتی اصناف که از تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کرده بودند، حدود ۶۰ درصد کل افراد بودند و این رقم برای عملکرد سال ۱۴۰۰ با توجه به افزایش مودیان مالیاتی و افزایش سقف استفاده از این تبصره (از ۳۰ برابر به ۱۰۰ برابر ) به بیش از ۷۰ درصد رسیده است. سرانه وصول مالیات از اصناف استفاده کننده از تبصره ماده ۱۰۰ برای عملکرد این سال ها، حدود ۱.۴ میلیون تومان بوده و برای عملکرد سال ۱۴۰۰ به حدود ۲.۶ میلیون تومان رسیده است.
سرانه مالیات پرداختی توسط مشاغل در سال ۱۴۰۰ حدود ۵.۸ میلیون تومان و در سال ۱۴۰۱ حدود ۶.۱ میلیون تومان بوده است. این در حالی است که با توجه به تعداد کارمندان دولت (۲.۳ میلیون نفر) و درآمد وصولی مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی، سرانه مالیات دریافتی از کارمندان در سال ۱۴۰۰، حدود ۸.۸ میلیون تومان و در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۰ میلیون تومان بوده است. به عبارت دیگر، کارمندان دولتی ۱.۵ برابر مشاغل، مالیات پرداخت میکنند.
براساس بررسیهای سازمان امور مالیاتی، بخش اعظم شکاف مالیاتی کشور (مجموع فرار و اجتناب مالیاتی) در بخش مالیات مشاغل است. شکاف مالیاتی کشور در پایان سال ۱۳۹۸، حدود ۹۷ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده بود که بیش از نیمی از آن (حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان) مربوط به مالیات درآمد مشاغل بوده است. رقم شکاف مالیاتی این بخش در سال ۹۹ به حدود ۵۴ هزار میلیارد تومان رسید. به عبارت دیگر، صرفا حدود ۲۰ درصد از مالیات بالقوه مشاغل، وصول می شود یعنی مشاغل فقط یک پنجم مالیات واقعی خود را می پردازند.
ظرفیت بالقوه و شکاف مالیاتی برآوردی مالیات بر درآمد مشاغل (ارقام به میلیارد ریال و درصد)
مالیات وصولی | ۲۱.۳۲۴ | ۲۶.۵۵۳ | ۳۱.۹۴۹ | ۳۹.۹۰۳ | ۴۵.۰۴۲ | ۵۹.۱۵۲ | ۱۱۵.۸۶۷ | ۱۲۴.۵۰۰ |
ظرفیت بالقوه | ۲۷۶.۹۷۰ | ۳۱۸.۰۴۳ | ۳۴۷.۷۱۸ | ۳۰۳.۰۱۰ | ۳۲۴.۵۱۸ | ۴۱۴.۷۴۶ | ۶۱۸.۲۶۶ | ۶۶۵.۹۱۰ |
شکاف مالیاتی | ۲۵۵.۶۴۶ | ۲۹۱.۴۹۰ | ۳۱۵.۷۶۹ | ۲۶۳.۱۰۷ | ۲۷۹.۴۷۶ | ۳۵۵.۵۹۴ | ۵۰۲.۳۹۹ | ۵۴۱.۴۱۰ |
نسبت شکاف به ظرفیت | ۰.۹۲ | ۰.۹۲ | ۰.۹۱ | ۰.۸۷ | ۰.۸۶ | ۰.۸۶ | ۰.۸۱ | ۰.۸۱ |
منبع: خزانهداری کل کشور و برآوردی تحقیق
حدود ۹۴ درصد مودیان مالیاتی استفاده کننده از تبصره ماده ۱۰۰ بابت عملکرد سال ۱۴۰۰ مالیاتی پرداخت نمی کنند و یا کمتر از ۱۰ میلیون تومان می پردازند. این در حالی است که سرانه مالیات دریافتی از کارمندان در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۰ میلیون تومان بوده است.
مودیان مالیاتی استفاده کننده از تبصره ماده ۱۰۰ برای عملکرد سال ۱۴۰۰ به تفکیک
معاف | ۱۷۴۴ | ۰ | ۰ | ۵۶.۵ |
صفر تا ۵ میلیون تومان | ۸۷۴ | ۱۵۹۸ | ۱.۸ | ۲۸.۳ |
۵ تا ۱۰ میلیون تومان | ۲۶۶ | ۲۲۹۲ | ۸.۶ | ۸.۶ |
۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان | ۱۱۸ | ۱۷۱۰ | ۱۴.۵ | ۳.۸ |
۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان | ۲۵ | ۶۱۰ | ۲۴.۴ | ۰.۸ |
مجموع | ۳۱۰۰ | ۸۱۳۲ | ۲.۶ | ۱۰۰ |
نگاهی به سرانه مالیاتی اصناف پردرآمد نشان می دهد که شکاف مالیاتی در این اصناف هم قابل توجه است. به عنوان مثال، سرانه مالیات ابرازی پزشکان در سال ۱۴۰۱ (عملکرد سال ۱۴۰۰) ۲۲.۳ میلیون تومان و این رقم برای دندانپزشکان ۱۶.۴ میلیون تومان بوده است. این رقم برای وکلا و بنگاه های املاک حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان بوده است. براساس بررسیهای سازمان امور مالیاتی، شکاف مالیاتی پزشکان برای عملکرد سال ۱۳۹۵، حدود ۷۲ درصد بوده است.
وضعیت مالیات ابرازی و قطعی صنف پزشکان در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ (میلیون تومان)
۹۸ | ۳۰ | ۱۱ | ۲۹.۱ | ۱۰.۵ | ۱۹.۸ |
۹۹ | ۳۳.۵ | ۱۲.۷ | ۵۳.۸ | ۱۳.۲ | ۲۳.۴ |
۱۴۰۰ | ۴۴.۵ | ۲۲.۳ | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
وضعیت مالیات ابرازی و قطعی صنف دندانپزشکان در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ (میلیون تومان)
۹۸ | ۱۵.۷ | ۶.۵ | ۱۹.۵ | ۸.۳ | ۱۳.۹ |
۹۹ | ۱۷.۵ | ۷.۷ | ۲۵ | ۱۰.۱ | ۱۷ |
۱۴۰۰ | ۲۱.۵ | ۱۶.۴ | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
وضعیت مالیات ابرازی و قطعی صنف آهن فروشان در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ (میلیونتومان)
۹۸ | ۱۰.۲ | ۷.۹ | ۱۹.۴ | ۲.۴ | ۱۰.۷ |
۹۹ | ۱۱.۷ | ۵.۶ | ۲۰.۹ | ۲.۲ | ۱۲.۲ |
۱۴۰۰ | ۱۵.۲ | ۱۲.۳ | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
وضعیت مالیات ابرازی و قطعی صنف طلا و جواهر در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ (میلیون تومان)
۹۸ | ۱۴.۵ | ۳.۴ | ۱۹.۵ | ۴.۳ | ۱۱.۲ |
۹۹ | ۱۶.۵ | ۳.۶ | ۱۳.۵ | ۴.۱ | ۸.۸ |
۱۴۰۰ | ۲۰.۲ | ۶.۷ | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
وضعیت مالیات ابرازی و قطعی صنف وکلا در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ (میلیون تومان)
۹۸ | ۵۲ | ۱.۲ | ۳.۹ | ۱.۹ | ۲.۸ |
۹۹ | ۶۱.۸ | ۱.۱ | ۴.۱ | ۱.۷ | ۲.۹ |
۱۴۰۰ | ۶۹.۲ | ۲.۱ | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
وضعیت مالیات ابرازی و قطعی صنف بنگاه های املاک در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ (میلیون تومان)
۹۸ | ۸۷.۷ | ۰.۷ | ۲.۲ | ۱.۲ | ۱.۷ |
۹۹ | ۱۱۲ | ۰.۶ | ۲.۱ | ۱ | ۱.۶ |
۱۴۰۰ | ۱۴۲ | ۱.۳ | نامشخص | نامشخص | نامشخص |
در سال ۱۴۰۱ چه اتفاقی افتاد؟
اما تا سال ۱۴۰۰، مالیات مشاغل بر اساس چانهزنی بین مودی و مامور مالیاتی تعیین میشد و سالانه درصدی بر میزان مالیات سال قبل افزوده میشد. اما در سال ۱۴۰۱ سازمان امور مالیاتی تصمیم گرفت با توجه به اجرایی شدن مواد ۱۰ و ۱۱ قانون «پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان» و همچنین حکم بند «م» تبصره ۱۲ قانون بودجه ۱۴۰۰ اطلاعات فروش حساب فروشنده که در اختیار سازمان قرار گرفته بود را مبنای درآمدزایی مشاغل در نظر بگیرد و به سمت اخذ عادلانه مالیات حرکت کند. این اقدام موجب شد صاحبان مشاغلی که در سالهای گذشته به مراتب کمتر از میزان قانونی مالیات پرداخت میکردند، مالیاتشان ۱۰ تا ۲۰ برابر سال گذشته تعیین شود و به همین دلیل (عادت کردن آنها به عدم پرداخت مالیات قانونی)، شاهد اعتراضات برخی مشاغل در خرداد ۱۴۰۱ بودیم.
برای مدیریت اوضاع و کاهش فشار مالیاتی بر مشاغل، سازمان امور مالیاتی تلاش کرد تا تسهیلات و تخفیفهایی درنظر بگیرد. به عنوان مثال، امکان استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم را از ۳۰ برابر معافیت موضوع ماده ۸۴ این قانون به ۱۰۰ برابر این معافیت افزایش داد. همچنین برای مشاغل کوچک و متوسط که در طول سال کمتر از یک میلیارد تومان فروش داشتند، میزان مالیات پرداختی حداکثر ۳ برابر میزان مالیات پرداختی سال گذشته در سقف ۵ میلیون تومان تعیین شد.
۳۵۲۲۰
کد خبر 1770182منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: مالیات تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم حقوق کارکنان بخش عمومی میلیون تومان بوده مالیات بر درآمد مشاغل نامشخص نامشخص نامشخص سال های ۹۸ تا ۱۴۰۰ سازمان امور مالیاتی هزار میلیارد تومان اظهارنامه مالیاتی مالیات دریافتی درآمدهای مالیات ۱۰ میلیون تومان برای عملکرد سال مالیات مشاغل عملکرد سال ۱۴۰۰ مودیان مالیاتی مالیات پرداختی میلیون تومان مالیات پرداخت مودیان مالیات شکاف مالیاتی مشمول مالیات تعداد مودیان مالیاتی کشور میزان مالیات مشاغل در سال اظهارنامه ۱ درآمد حاصله سال ۱۴۰۰ سال ۱۴۰۱ میلیون نفر هزار نفر تبصره ۱ حدود ۵ حدود ۲ حدود ۱
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۲۹۱۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مآخذ مالیات برعایدی سرمایه در ایران برعکس دنیاست
کارشناسان اقتصادی با تاکید بر اینکه مالیات برعایدی سرمایه در دنیا معمولا بر املاک و سهام تمرکز دارد اما در ایران بر طلا و ارز متمرکز شده است تاکید کردند با توجه به تورم، این مالیات در طی چند سال ممکن است به مالیاتی بر ثروت تبدیل شود. - اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، طی سه سال گذشته موضوع مالیاتها به یکی از دغدغههای مهم فعالان اقتصادی تبدیل شد. شاید بتوان گفت که نقطه عطف این تغییر نگاه، اتصال دستگاههای کارتخوان به پروندههای مالیاتی و در مرحله بعد آغاز فرایند اصلی اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان بود.
پس از این اقدامات شاهد افزایش مالیاتهای اصناف مختلف، فعالان اقتصادی و شناسایی مودیانی بودیم که تا پیش از آن پرونده مالیاتی نداشتهاند. به عبارت دیگر به واسطه تکمیلتر شدن بانکهای اطلاعاتی دست سازمان امور مالیاتی برای شناسایی درآمد افراد بازتر شده است. به واسطه همین ظرفیت نیز شاهد افزایش سهم مالیات در بودجه جاری کشور بودیم.
در کنار این موارد، سالها است که موضوع افزایش پایههای مالیاتی مانند مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) و همچنین مالیات بر مجموع درآمد (PIT) مطرح شده است. در این بین مالیات برعایدی یکی از پربحث ترین موضوعات مالیاتی در بُعد قانونگذاری بوده است.
ابهامات متعددی در خصوص نرخهای مالیات برعایدی سرمایه، و بحث تورمزدایی شدن یا نشدن آن وجود دارد. بر همین اساس در میزگرد مالیاتی خبرگزاری تسنیم که با حضور علی درویشی، مدیر کل دفتر خدمات پژوهشی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، محمدرضا یزدیزاده اقتصاددان و یونس تیموری کارشناس مالیاتی برگزار شد، موضوع مالیات برعایدی سرمایه ابهامات و اشکالات آن مورد بررسی قرار گرفت.
مآخذ مالیات برعایدی سرمایه در ایران برعکس دنیا است
تسنیم: یکی از نکاتی که در خصوص تصویب قوانین وجود دارد این است که در همان ابتدا الزامات لازم برای اجرای آنها در نظر گرفته نمیشود. به همین دلیل میبینیم که پس از چند سال دیگر قانون به طور کامل از موضوعیت خارج شده و باید از ابتدا اصلاح شود. با توجه به بحثهای مختلفی که در خصوص مالیات بر عایدی سرمایه و تغییرات متعدد آن وجود دارد، به نظر شما چه اقدامی باید انجام شود تا قانون مالیات بر عایدی سرمایه نیز به همین سرنوشت دچار نشود؟
تیموری: در درجه اول باید ببینیم که هدف از اجرای مالیات برعایدی سرمایه چیست و سپس بررسی کنیم که آیا میتواند با این هدف موفق شود یا خیر. اگر تجربیات کشورهای دیگر در این خصوص را نگاه کنیم، هدف عایدی سرمایه، کنترل و هدایت سرمایهگذاری است به بخشهای مورد نظر سیاستگذار است.
نرخهای مالیات سرمایه در دنیا معمولا برعکس نرخهایی است که ما تعیین کردیم. معمولاً نرخهای بالاتر مالیات بر عایدی سرمایه برای بازار املاک و سهام در نظر گرفته میشود اما در ایران بیشتر بر روی نرخ ارز، طلا و سایر بازارهایی که این اختلال را ایجاد کردند متمرکز شده است. بنابراین هدف اصلی از مالیات بر عایدی سرمایه در کشور ما کنترل تورم است.
.
تغییر کاربری یک قانون مالیاتی؛ از مالیات بر عایدی تا مالیات بر ثروت
تیموری: اینکه چرا قوانین را تهیه و تصویب میکنیم اما جواب نمیگیریم به این علت است که ما یک الگوی موفق در کشورهای دیگر را میگیریم اما کارکرد دیگری برای آن در نظر میگیریم. ممکن است که ما بتوانیم به واسطه اعمال این مالیات تورم را به طور مقطعی کنترل کنیم اما مالیات برعایدی کارکرد اصلی خود را از دست خواهد داد.
در حقیقت وقتی بر روی تورم مالیات میبندیم، این مالیات پس از بازه مشخصی به مالیات بر ثروت تبدیل میشود. در حقیقت شما دارایی دارید که با گذر زمان ارزش آن افزایش پیدا کرده است. اگر بر روی این دارایی مالیاتی بسته شود، در حقیقت نوعی مالیات بر ثروت دریافت شده است.
.
امکان قفلشدگی داراییها با اجرای مالیات برعایدی سرمایه
تیموری: با این مدلی که پیادهسازی مالیات برعایدی سرمایه دنبال میشود، احتمالاً شاهد قفل شدگی دارایی خواهیم بود. وقتی بر روی افزایش ارزش یک دارایی مالیات میبندیم، مالک آن تصمیم میگیرد که دارایی خود را نگهدارد و این موضوع قفلشدگی دارایی را ایجاد میکند. ممکن است اثر این اتفاق بدتر از زمانی باشد که چنین مالیاتی پیاده نمیشود.
تغییر قانون در آینده ساده نخواهد بود
تسنیم: در ابتدا قرار بود مالیات برعایدی سرمایه در قالب لایحه از سوی دولت به مجلس ارائه شود اما پس از مدتها معطلی شاهد بودیم که مجلس طرحی در این خصوص ارائه کرد. در ادامه بحثهای مختلف کارشناسی در مورد این طرح مطرح شد. سوالی که وجود دارد این است که چرا تصویب این قانون تا این حد طولانی شده و با توجه به تغییرات متعدد چه نقاط ضعف و قوتی دارد؟
درویشی: در طرح مالیات بر عایدی سرمایه که 27 ماده دارد، به واسطه استثناعات در نظر گرفته شده کمتر به مواردی که مورد انتظار بود اصابت میکند. میگوییم افرادی که تا 4 خانه داشته باشند معاف هستند. ما جمعیتی را داریم که از داشتن مسکن استاندارد بیبهره هستند. در شرایط تصمیمگیری گفتهایم در قدم اول معافیتهای بالایی را در نظر بگیریم.
باید توجه داشته باشیم که تغییر قانون به این سادگیها نیست که بخواهیم مثلاً سال آینده 4 خانه را به 2 خانه کاهش دهیم. برخی از اعداد و ارقام و استثناعات در نظر گرفته شده نیاز به تعدیل دارد. اما اصل این اقدام که دولت به سراغ یک پایه مالیاتی جدید رفته است، یک اقدام مثبت است.
.
آیا حقوق را هم تورمزدایی میکنیم؟
درویشی: باید ببینیم هدف ما از گرفتن این مالیات چه بوده است؟ وقتی از تورمزدایی صحبت میکنیم موارد دیگری نیز به وجود میآید. به طور مثال در بحث حقوق و دستمزد کارکنان دولت و کارگران شاهد هستیم که حقوق آنها براساس تورم افزایش پیدا نمیکند. مصوب میکنیم که حقوق 20 درصد افزایش پیدا کند اما تورم دو برابر این عدد است.
قدرت خرید روز به روز در حال کاهش است. ما هیچگاه نرفتیم به این سمت که قدرت خرید کارمندان را ثابت در نظر بگیریم یا به عبارت دیگر از حقوق و دستمزد تورمزدایی کنیم. میگوییم اگر این کار را انجام دهیم تورم تشدید میشود اما در مقابل برای مالیات بر عایدی سرمایه میخواهیم این کار را انجام دهیم.
در مالیات تورمزدایی نداریم
درویشی: ما برای هیچ یک از انواع مالیاتهای خود چه مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم تورمزدایی نداریم. بنابراین در این مورد هم باید به قیمت اسمی اکتفا کنیم. مانند تمامی کشورهای دنیا که این قانون را دارند و تورمهای مشابهی نیز دارند. اگر قرار باشد تورمزدایی انجام شود، در دستورالعملهای سالانه برای دریافت مالیات دچار تفسیر خواهیم شد.
.
بیاثر شدن سیاستهای پولی در تورمهای بخشی
تسنیم: یکی از بحثهایی که در مورد مالیات برعایدی سرمایه به وجود آمد این بود که با وجود گستردگی معافیتهای این قانون، برای شناسایی مشمولان، نیاز است تا کلیه اشخاص مورد شناسایی قرار بگیرند تا مشخص شود چه کسی مشمول مالیات است. بنابراین دایره افرادی که باید مورد شناسایی قرار بگیرند بسیار گسترده است. با توجه به این توضیح و شرایط اجرایی پیش رو، چه اهدافی از سوی قانونگذار برای مطرح کردن مالیات برعایدی در نظر گرفته شده و آیا با این شرایط میتوان به اهداف مورد نظر دست پیدا کرد یا خیر؟
یزدیزاده: سیاستهای پولی برای کنترل تورم در همه موارد کاربرد ندارند. سیاستهای پولی برای کنترل تورم فروضی دارد که متاسفانه در ایران فراموش شده است. نرخ سود سپرده را به اسم سیاست انقباضی بالا بردند در حالی افزایش نرخ سود سپرده به معنای تقویت موتور خلق نقدینگی بانکها و سیاست انبساطی است.
آن چیزی که در تئوریها به عنوان سیاست انقباضی از آن یاد میشود، نرخ سود اوراق دولت است نه سود سپرده. حتی در بحث افزایش نرخ سود اوراق قرضه دولت شرط نداشتن کسری بودجه دولت وجود دارد. دولت نباید پولهایی که جمع میکند را خرج کند. در غیر این صورت باز هم یک سیاست انبساطی را شاهد خواهیم بود.
البته شاید این موضوع کم زیان ترین نوع سیاست انبساطی باشد به این علت که با ضریب کمتری(کمتر از دو درصد) تقاضای کل را بالا میبرد.
.
مالیات مهمترین ابزار دولت در کنترل تورم بازارهای محدود
یزدیزاده: موضوع دیگری که وجود دارد این است که اقتصادها عموماً با تورم بخشی مواجه هستند. بنابراین در چنین شرایطی که دولت دچار کسری بودجه است و نمیتواند پولهایی که از طریق اوراق جمع میکند را نگهدارد و برخی کالاهای اساسی نیز به کالای سرمایهای تبدیل شدهاند، تنها ابزار کارا سیاست مالی یا همان وضع مالیات است. سرمایهای شدن کالاهای اساسی به معنای آن است که یک تقاضای اضافی وارد بازارهایی مانند ملک، مسکن یا خودرو شود.
وقتی مالیات وضع میکنید، در حال دنبال کردن اهدافی هستید. اگر رویکرد کنترل تورم بخشی را در نظر بگیریم، هدف شما این است که اگر تقاضای غیر ضروری وارد یک بخش شد و باعث متورم شدن آن شد، مالیات تقاضای ضروری را از آن جدا کند. سپس تقاضای غیر ضروری را مورد اصابت قرار دهد.
.
سرمایه داریم عقل برنامهریزی نیست
یزدیزاده: زمانی در یک اقتصاد به ثروتمندترین کشور بدبخت دنیا تبدیل میشوید. به این معنا که برای خلاص شدن از خام فروشی به 50 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز داریم اما تنها 200 میلیارد تومان در خانههای خالی سرمایه داریم. در حقیقت پول داریم؛ عقل برنامهریزی نداریم.
بنابراین باید از اجرای سیاست مالی چند هدف را دنبال کنیم. اول اینکه تقاضاهای اضافهای که وارد بازار کالاهای ضروری شدهاند را خارج کنیم. دوم اینکه سرمایههایی که به بخش غیرمولد رفتهاند را به سمت مولد هدایت کنیم. به عبارت دیگر باید تغییر رفتار ایجاد کنیم.
یزدیزاده: وقتی میگوییم سیاست مالی برای تغییر رفتار کل است به این معنا است که میخواهیم عدهای را از تقاضا منصرف کنیم. بر این اساس، سال 1397، اولین طرح مالیات عایدی سرمایه در وزارت اقتصاد طراحی شد. اصلاحیه قانون برای رئیس جمهور وقت ارسال شد اما ایشان موافق مالیات نبودند و به همین دلیل لایحه باقی ماند.
تصور بر این بود که در دولت جدید لایحه همان ابتدای کار به مجلس خواهد رفت. با این وجود لایحه به طور کلی از سوی دولت مطرح نشد. دولت قرار است با دید ملی لایحه بدهد اما مجلس با دید بخشی طرح میدهد. نتیجه میشود همین شیر بیآلایش و دمی که تحت عنوان مالیات برعایدی سرمایه تصویب شد.
.
یزدیزاده: در این بین عدهای دانشمند نیز پیدا میشوند که به دنبال تورمزدایی هستند در حالی که هیچ عنوان تورمزدایی در حوزه مالیات نداریم. اگر قرار باشد عایدی مورد تورمزدایی قرار بگیرد، مستحق ترین عایدی، عایدی ناشی از حقوق بود نه ثروت مازاد مردم. یعنی فردی که زمان و سلامت خود را میفروشد لیاقت تورمزدایی از درآمد خود را ندارد اما فردی که ثروت مازاد دارد این حق را دارد.
وقتی میگوییم تا چهار خانه معاف از مالیات میدانید معافیت به چه معنا است؟ معافیت یعنی حداقل شرایط مورد نیاز برای زندگی از نظر حاکمیت اسلامی. در دنیا میگویند که محل سکونت اصلی معاف از مالیات است و مازاد برآن هر چیزی که وجود دارد با دید سرمایهگذاری است. در نتیجه مشمول مالیات است.
انتهای پیام/